Grip op de tijd

Het is best lastig om een goed historisch besef te ontwikkelen. Mensen leefden in andere tijden anders, andere samenlevingsvormen, andere woningen, andere beroepen. Door informatie te lezen en te bekijken, bouw je dat historisch beeld langzaam op. Voor volwassenen is het historisch besef al niet altijd even gemakkelijk, maar voor kinderen is het nog veel lastiger. Hoe kunnen we kinderen helpen grip te krijgen op de tijd?

Geschiedenis

Al op de basisschool krijgen de kinderen les in ‘geschiedenis’, of ‘tijd’, zoals het tegenwoordig ook wordt aangeduid. Een verzameling jaartallen en gebeurtenissen passeert de revue. Kinderen, die vanwege hun jonge leeftijd, moeite hebben met begrippen als ‘vroeger’, ‘honderd jaar geleden’, ‘tweehonderd jaar geleden’ kunnen zich maar moeilijk beelden vormen van het leven in een bepaald tijdvak. En dat geldt, eerlijk gezegd, eigenlijk ook voor heel wat volwassenen.

Passief

Een van de nadelen van het geschiedenisonderwijs is, dat het vaak erg passief blijft. Kinderen krijgen de informatie in de vorm van een verhaal of een animatiefilm aangeboden. Alleen de belangrijkste gebeurtenissen, al of niet met een jaartal, blijven wellicht hangen, maar de samenhang, het perspectief ontbreekt. Hierdoor wordt het geschiedenisonderwijs maar al te vaak saai en taai. Als de boeken op tafel komen, hoor je de zuchten. Kinderen worden gedwongen tot een passief leren, en dat spreekt ze niet aan. Is er niet iets te bedenken om het allemaal wat actiever te krijgen? Tuurlijk wel!

Actief

Bij een actief geschiedenisonderwijs worden de kinderen zelf ingezet in het proces. Ze lezen niet alleen, ze schrijven. Ze bekijken niet alleen een mooie film, ze maken zelf de scenario’s, maquettes of tekeningen. En ze luisteren niet alleen, ze presenteren zelf de kennis die ze hebben opgedaan. De kinderen worden veel actiever bij hun eigen leerproces betrokken, zijn veel meer geïnteresseerd en betrokken, doen veel meer kennis op, die bovendien veel langer blijft hangen. Alleen maar voordelen. Voor sommige docenten is er ook een nadeel: het kost meer tijd om door de stof heen te gaan. Misschien is dat zo. Maar als je daardoor betrokken, geïnteresseerde leerlingen hebt, die bovendien de stof beter begrijpen en onthouden, dan verbleken de nadelen.

Zelf doen

In deze special wordt aandacht besteed aan een aantal facetten van het geschiedenisonderwijs op de basisschool. Het gaat erom, hoe kinderen meer inzicht in de verschillende tijdvakken krijgen, en op welke wijze ze actief bij hun eigen leerproces betrokken kunnen worden.